Hydnotrya michaelis (Fischer) Trappe 1975

Syn. Geopora michaelis E. Fisch. 1898; Hydnotropsis michaelis (E. Fisch.) Soehner 1942; Hydnotrya ploettneriana (Henn.) Hawker 1974
Poz. Syst. Discinaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Ascomycota, Fungi

Przekrój owocnika
Grupa owocników
Grupa dojrzałych owocników

 

CECHY MAKROSKOPOWE

Owocniki we wczesnej fazie dojrzałości

 

Owocniki najczęściej 1-3 cm, rzadziej spotyka się okazy o średnicy 4-6 cm. Owocniki w zarysie kuliste lub owalne. Guzowate, silnie pofałdowane, o złożonej budowie komorowej – zbudowane z wielu przenikających się komór o zróżnicowanej wielkości. Rzadko o prostej, jedno-, lub dwukomorowej budowie. Powierzchnia owocnika matowa delikatnie szorstka, w starszych okazach sprawiająca wrażenie delikatnie brodawkowanej. Za młodu biała, biało-kremowa. W późniejszych stadiach dojrzałości bladożółtawa do ochrowo-żółtej. W stadium pełnej dojrzałości żółto-brązowa do czerwono-brązowej. Na przekroju owocnika widoczny koncentryczny układ warstw. Ciemna, zewnętrzna warstwa perydium, głębiej o ton jaśniejsza warstwa subhymenialna, warstwa hymenialna o kolorze zależnym od stopnia dojrzałości zarodników oraz skrajna, kontrastowo biała, wewnętrzna warstwa hialinowych parafiz. Konsystencja dojrzałego owocnika sprężysta ale krucha i pod silniejszym naciskiem podatna na uszkodzenia. Smak mdły, z lekkim mydlanym posmakiem. Zapach dojrzałych owocników wyraźny, nieprzyjemny, chemiczny, chlorowo-azotowy.

CECHY MIKROSKOPOWE

Zarodniki w workach

 

Perydium 200-400 μm. Pseudoparenchymatyczne, zbudowane z kulistych, zabarwionych na żółto-brązowo komórek 15-35 μm, o nieco pogrubionych ściankach. Warstwę subhymenialną tworzą hialinowe mocno splecione, septowane strzępki o średnicy 5-15 μm. Worki 280-350 x 25-40 μm, cylindryczne, proste z krótkim, grubym trzonkiem. Parafizy długie proste, septowane, hialinowe, cylindryczne, 400-450 x 3-5 μm. Worki 8-zarodnikowe z zarodnikami ułożonymi w jednym rzędzie. Dojrzałe zarodniki owalne, pokryte grubymi, okrągłymi, obłymi brodawkami 2-5 μm. Brodawki czasem zlewają się miejscowo w ameboidalne struktury. Młode zarodniki hialinowe, z czasem żółtawe, finalnie czerwono-żółte do czerwono-brązowych. Wielkość dojrzałych zarodników wraz z ornamentacją 32-40 x 19-27 μm, średnio 35 x 22 μm, Q=1,4-1,8, Qm=1,6.

Palisadowy układ worków
Komórki perydium
Parafizy

SIEDLISKO

 

 

 

 

Hydnotrya michaelis preferuje gliniaste gleby o zakresie pH 6,5-7,5. Jest gatunkiem ściśle związanym z siedliskami w średnich i wyższych położeniach górskich – do 1400 m n.p.m. Zasiedla lasy mieszane lub iglaste, gdzie mikoryzuje z Abies, Picea oraz Pseudotsuga. Owocniki w nielicznych grupach, a często pojedynczo, wyrastają od początku czerwca do późnej jesieni. Nigdy zbyt głęboko. Najczęściej w powierzchniowej warstwie iglastej ściółki, często bezpośrednio pod płatami mchu. Czasem semihypogeicznie.

WYSTĘPOWANIE

 

Hydnotrya michaelis jest gatunkiem o umiarkowanej rzadkości. Znana przede wszystkim z krajów alpejskich ale również z nielicznych stanowisk w Wielkiej Brytanii, czy krajach skandynawskich. Nieco częściej znajdowana w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. W Polsce zlokalizowana po raz pierwszy w 2009 roku – w obrębie rodzaju należy do gatunków najrzadziej znajdowanych.

Beskid Mały – DF 85, Inwałd k. Wadowic, Lipiec 2009
Beskid Śląski DG 01, Kropiowice k. Cieszyna , Listopad 2011
Beskid Mały – DF 96, Koziniec k. Wadowic, Wrzesień 2013
Beskid Zachodni – DG16, Zawoja k. Żywca, Lipiec 2018

 

 

UWAGI

Grupa owocników

 

Dojrzałe, typowe okazy Hydnotrya michaelis są łatwe do oznaczenia na podstawie cech makroskopowych. Od innych gatunków w obrębie rodzaju odróżnia ją spory rozmiar owocników, wielokomorowa, złożona budowa oraz brak ostiolum. W trakcie badań mikromorfologicznych należy zwrócić uwagę na brodawkowaną ornamentację zarodników oraz plektenchymatyczne subhymenium. Zarodniki H. michaelis są bardzo podobne do zarodników H. confusa na wczesnym etapie rozwoju. Badając nie w pełni dojrzałe okazy należy zwrócić uwagę na wyraźnie różne parafizy wymienionych gatunków.

Parafizy H. michaelis
Parafizy H. confusa